İş planı eşsiz bir ürün geliştirmek için hazırladığımız projedir..
Girişim ve girişimcilik notları – 6
Bu bölümden itibaren ağırlıklı olarak iş planı hazırlıklarına yönelik bilgiler vermek istiyorum. İş planı hazırlığı, süreçlerini takip ettiğimiz girişimcilerin büyük bir kısmında ciddi sorun oluşturuyor. Tespitlerimiz, aslında hakim olduğumuz konuları iş planları ile yeterince anlatamıyor olduğumuzu gösteriyor.
İş planı hazırlığı kapsamında oluşturmaya çalışacağımız iş planlarını belirli formatlara uygun hale getirip bir çok hibe programı başvurusunda kullanabileceğimiz gibi kendi geleceğimizle ilgili yol haritası oluşturmak için de değerlendirebiliriz. İlk olarak yapmamız gereken şey, iş planının ne demek olduğunu iyi anlamaktır:
“İş planı eşsiz bir ürün geliştirmek için hazırlanan projedir. Hizmet ya da sonuç yaratmak için üstlenilmiş geçici bir girişimdir.” Bu tanımı aklımızdan çıkarmamalıyız.
Bu noktada eşsiz olduğunu, proje faaliyetlerinin rutininden farklı olduğunu göz ardı etmemeliyiz. Projenin tanımlı hedefleri olduğunu, geçici ise proje hedeflerine ulaşıldığında girişimin sonlanacağını ifade ettiğini, ürün ya da hizmet anlamında sonuç yaratmaya odaklandığını da unutmamamız gerekiyor.
İş planı üçgeni zaman, maliyet ve kapsam ayaklarından oluşmaktadır. Bu üçgen içerisinde değerlendirilmesi gereken kavramlar, pazarlama stratejisi, üretim planı, satış kanalları, piyasa ve rakip analizi, kalite, insan kaynakları, risk, iletişim, bütünleştirme ve tedarik kavramlarıdır. İş planlarının değerlendirilmesinde yine bu kavramların çıktıları üzerinden değerlendirme yapıldığının unutulmaması önemli bir konudur.
Teknoloji odaklı iş planlarını hazırlarken aslında TÜBİTAK 1512 Programı’nın alt yapısını kullanmak iş planı düzenini sağlamak açısından güzel bir şablondur. KOSGEB destekleri için iş planı şablonu da yine bu şablona çok yakın. Bu nedenle Kocaeli Üniversitesi Teknopark Girişimcileri ile yaptığımız çalışmalarda 1512 şablonunun bir örneğini kullanıyoruz.
Bu doğrultuda tüm değer önerisi sahiplerinin iş planlarını doğru bir biçimde yazılı hale getirebilmeleri için aşağıdaki formata uygun olarak hareket etmeleri yararlı olacaktır:
● A- Girişimciye ait bilgiler
● B- İş fikrinin kısa tanıtımı
● C- Teknolojik doğrulamaya ait bilgiler
● D- Personel bilgileri
● E- Kurulacak işin niteliği
● F- Pazar analizi
● G- Pazarlama planı
● H- Üretim planı
● I- Finansal plan
● J- Tahmini maliyet formları
İş planı hazırlarken girişimciye ait bilgilerin ve iş planımızın özetini yaptıktan sonra, ürünümüz teknoloji tabanlı ise teknoloji doğrulama başlığı ile devam edebiliriz. Teknolojik doğrulama aşamasında tanımladığımız sorunun net bir biçimde, iş planını okuyan herkesin anlayabileceği doğrultuda olması gerektiğini unutmamalıyız. Problemin tanımını somut kanıtlara dayandırarak belirtmek oldukça önemli bir husustur. Bu noktada gerekli kanıtlamayı yaparken olmayan bir problemi anlatmamaya özen göstermeliyiz. Aşırı mühendislik terimleri kullanmaktan ve teknik anlatımdan uzak durmamız gerektiğini unutmamalıyız.
Çıktılar ve başarılar kriterlerini aktarırken proje çıktılarını yine soruna dayandırarak net bir biçimde anlatmalıyız. Çıktıların tanımlanması konusunda oluşturulacak ölçüm kriterleri döngüsel olarak tanımlanabilir. Buna bağlı olarak performans göstergeleri ölçülebilir olarak tanımlanmalıdır. Bu çıktıları tanımlarken regülasyonlar konusunda da gerekli önlemleri almalı, standartlar ve kanunlar özelinde ölçümlerini gerçekleştirmeliyiz.
Bu çıktıların doğrulama yöntemleri olarak masa başı araştırmaları, odak grup toplantıları, anketler gibi doğrulama yöntemlerini kullanabileceğimizi unutmamak gerekiyor. Ayrıca iş planında barındırılan Ar-Ge çalışmaları, testler yine iş planı ile uyumlu olmalıdır. Burada kullanabileceğimiz yöntemler arasında deneysel geliştirme, TRIZ, CAD/CAM, çevik yönetim unsurlarını sayabiliriz.
Burada kullanılacak yöntemlere istinaden proje planını açık bir şekilde kurgulamalıyız. Bu aşamaya gelen girişimcilerimize en büyük tavsiyemiz “Yüzde 100 Kuralı”na uygun olarak hareket ederek iş planlarını tasarlamalarıdır. İş planında oluşturulacak iş paketlerinin birbirine paralel olarak yürütülebileceğini unutmamak gerekiyor. İş paketlerini oluştururken basit bir şekilde GANNT şeması oluşturarak, iş paketlerinin birbirine bağlantısını ve sırasını göstermiş oluruz. Bunu yaparken tutarlı olmaya özellikle özen göstermeliyiz.
İş planı hazırlarken bir diğer dikkat etmemiz gereken husus, kurulacak işin niteliğini doğru ve yeterli anlatabilmektir. Burada ekibimizden, ekibimizin üstün yönlerinden bahsedebiliriz. Ekip içerisindeki iş bölümünü detaylı olarak anlatmak, ekibimizin bu işe ne kadar bağlı olduğunu göstereceği gibi işin başarılması konusunda bize güven duyulmasını da sağlayacaktır.
Nitelik unsurlarını tanımlarken, geliştireceğimiz ürün ile ilgili mevzuat, kanun vb. düzenlemelerle ilgili araştırma yapmamız ve konularımız ile ilgili almamız gereken önlem bulunuyorsa bununla ilgili de iş planımızda bilgilere yer vermemiz anlamlı olur. Alınması gereken bir izin vb. durum olamaması durumunda bu durumu kanıtlayarak iş planımıza aktarmamız gerekmektedir.
Finansal planlama noktasına ulaşıldığında pazar araştırmamızın çok iyi duruma ulaşmış olması iş planımızın yazımını kolaylaştıracaktır. Bu kapsamda ilk olarak rakiplerin çözümleri ve konumları hakkında analiz yapmalıyız. Kendi ürünümüz ile ilgili fiyat ve konum stratejisi belirlenmelidir. Üretimden dağıtıma kadar olan tüm süreçlerdeki maliyetleri iyi belirlemeli, satış senaryoları oluşturmalıyız. Bu senaryolar bize karşılaşabileceğimiz riskler konusunda da yol gösterici olacaktır.
Proje bütçesini oluştururken dikkat etmemiz gereken hususların en başında maliyetleri gizlememek ya da bir hibe programına iş planı yazıyorsak bütçeyi arttırmak için ekstra bir çabaya girmememiz gerektiğidir. Bütçe ve finansal yönetim ile ilgili tüm süreçlerin kurallara uygun ve yanıltıcı olmaması esastır.
Kısaca, iş planı üçgenini tekrar ele alacak olursak zaman proje planını, maliyet proje bütçesini, üretim, pazarlama ve finansal planı, kapsam ise çıktı ve yöntemleri kapsamaktadır.
Başarılı bir iş planı oluşturmak için
unutulmaması gerekenler:● İş planı 1-2 günde hazırlanabilecek bir şey değildir.
● İyi analiz yapılmalıdır.
● İyi bir iş planında doğru tablolar ve rakamlar yer almalıdır.
● Tekrarlardan kaçınılmalıdır.
● Gerçekçi olunmalıdır.
● Dürüst olunmalıdır.
● Güvenilir olunmalıdır.
